“Le ba kwele ba bantši ba boletše fa gore motse wo wa gešo o tsebega ka thuto. Banabešo thuto ke kotse ya bophelo. Nna ga ke yo bohlale … ke ka lebaka leo ke ilego ka tsena fase ka ganelela thuto gore ke kgone go topa bohlale bjo bo ka ntlhahlago bophelong. Thuto ga se ya ba bohlale bao ka tlhago ya bona ba kgonago go bona le go kwešiša dilo gabonolo ntle le go itshwareletša ka thuto. Thuto ke ya rena ba go hloka bohlale bja tlhago bja go kgona go bona kgole le go sekaseka dilo tša go raragana tša go nyaka mabjoko a maphefo. Thuto ke ya rena ba mabjoko a go kuba bogale gore e kgone go a lootša le go re thuša go lemoga le go bona tšeo re bego re sa di fahlogele. A re tseneng sekolo, banabešo, ka gore thuto e tla re hlahla mo go morero o mogolo wa go tliša tlhabologo yeo setšhaba se e nyoretšwego.
“Go e nngwe ya dipolelo tša gagwe, Smangaliso Robert Sobukwe o re: “… O swanetše go ba mmele wa batho ba geno wo o emelago dinywakwa, ditoro le ditlhologelo tša bona. Sa gago ke go bonega lebone mme mašabašaba a tla latela seetša’. Ke a bona gomme ke dumela gore ba bantši le bona ba a bona gore re thomile go hlephiša go taba yeo setšhaba se se tumilego ka yona – taba ya thuto. Bopedi-Bapedi ga esale sekolo sela sa go tuma ka bokgoni … e fetogile. Re swanetše go tsošološa motheo o maatla wa thuto wo re kwelego gore boHlabirwa’a Mazwi ba o hlomile. Ge re ka beya thuto pele, re ka kgona go fihlelela tše ntši bjalo ka setšhaba,” Kgoši Tseke Marishane a realo a phagamiša bohlokwa bja thuto bjalo ka rragwe yo a ilego a ba Tona ya Thuto ya Mmušo wa nagalegae ya Lebowa.
“Ga se nna tšhelete, ka fao ke a tseba gore nka se ratwe ke mang le mang. Le ge ke sa rate go tsena kudu ka gare ga taba ye ka ge ke nagana gore go tla ba le lefelo le nako ya maleba ya go bolela ka yona, ga ke nyake go e tšhaba. Ke a tseba ebile ke a kwešiša gore re phela mehleng ya temokrasi fao batho ba nago le tokelo ya go kgorometša le go šireletša ditokelo tša bona, go akaretšwa go ya kgorong ya tsheko go šireletša ditokelo tšeo. Fela le ge go le bjalo, ke nagana gore ditaba tše dingwe di kaone ge di rerwa le go phethwa ka lapeng. Ke bolela ka ditaba tša go fapana tšeo di amago setšhaba se, go akaretšwa taba ya tatelano ya bogoši le go hlomamišwa ga ka mo lehono. Ke nagana gore, bakeng sa go di anega molaleng fao di tsošago dipotšišo le dipelaelo tša gore hleng nke go na le bothata felo fa, ke nagana gore ditaba tše bjalo go kaone ge di ka rerwa ka lapeng ka gore ka tlhago ya tšona ke tša lapa esego tša bohle.
“Go bao ba magagešo bao ba nago le sekgopi goba ba sa fetego gabotse go ditaba tšeo di amago lapa, ke re a re duleng fase ka lapeng re di boledišaneng bjalo ka lapa le bjalo ka kgoro. Le ge ka nako re ka no ba re fele re omaomana ka dilepe, bana ba tau ga re jane – re molokomong. Bagologolo ba re thuletše tsela ya go rarolla diphapano le go se kwešišane – dipoledišano. Bagologolo ba tloge ba re ‘Kgomo go hlabana tša šaka le tee’, ba be ba bowe mmoetšane ba re ‘Kgomo go latswana diboya’. Go banabešo ke re hle, se tseneng ka fa kgorong ka go fofa goba go phaolla mafate … tsenang ka sefero. Hle, tsenang ka sefero ka gore ka fa, le lena ke gagabolena.
