MOKGADI MONYEPAO
Le ge theknolotši e fetola ka tsela ye re phelago, re šomago le yeo re ithutago ka gona, dirobotiki le go
itirela dilo ka noši (automation) ga se feela mabokgoni a tša theknolotši – ke didirišwa tša phetogo yeo
e nago le maatla. Mo Afrika Borwa, barutwana ba bantši ba lemoga gore ba na le bokgoni bja go aga,
go rarolla mathata le go eta pele ka diroboto.
Roxanne Reddy le Jared Reddy bao e lego maloko a SpringBots – mokgatlo wa go ruta bana tša
robotiki – ba hlalosa ka mokgwa wo ba šomišago thuto ya STEM (Science, Technology, Engineering,
Art le Mathematics) go hlabolla bokgoni bja barutwana.
“Diroboto ke bokamoso – di kopanya saense, theknolotši, boenjineere, bokgabo le dipalo. Ke tsela ya
rena ya go rarolla mathata a lehono le go aga bokamoso bjo bobotse,” gwa realo Roxanne.
“Diroboto ke karolo ya bokamoso bja theknolotši. Diroboto di re kgontša go tla ka ditharollo tša
kgonthe tša mathata ao re lebanego le wona lehono. Go diriša diroboto tša morethaoitiriša (tša go
itiriša ka noši) go nolofatša maphelo a batho. Bokgoni bja diroboto tša go itirela dilo ka noši mo
Afrika Borwa ke bokamoso bjo bo se nago magomo. Malwetši a mafahla bjalo ka TB le silicosis ao a
bakwago ke lerole la meepo, a ka efogwa ge go dirišwa diroboto. Se se tla fokotša malwetši a mafahla
gomme sa imolla kgatelelo ya godimo ga ditirelo tša maphelo,” a realo.
Theknolotši e fetola karolo e nngwe le e nngwe ya bophelo. Baswa ba hloka bokgoni bjo bo fetago
dithuto tša ka diphapošing. Dirobotiki ga se feela go aga metšhene – ke go aga menagano yeo e ka
ikamanyago le maemo, ya rarolla mathata.
“Dirobotiki di bula menyetla ya mešomo gomme di lokišetša barutwana lefase la mošomo le
bokamoso. Tše ga se bokgoni feela eupša ke didirišwa tša maatlafatšo. Mešomo e mentši lehono e a
fela eupša diroboto di fa tharollo ye e itokišeditšego bokamoso,” gwa realo Jared.
Le ge go na le bokgoni bjo bogolo, mathata a ditšhelete le mananeokgoparara di šitiša ditšhaba tše
dintši go phethagatša se. Go thoma sehlopha sa dirobotiki go nyakega dikhiti (kits), inthanete,
dikhompyutha, le barulaganyi bao ba hlahlilwego. Dikolong tša magaeng, dilo tše tša motheo ke
mabotse ao a sa hwetšagalego gabonolo. Go ba le printhara ya 3D mo Afrika Borwa go swana le go
namela Mercedes-Benz,” gwa hlaloša Jared.
“Go feta fao, le ge dirobotiki e le karolo ya lenaneothuto (kharikhulamo) ka semolao eupša ke dikolo
tše mmalwa feela tšeo di e phethagaditšego ka katlego,” a realo.
