MMEGI WA SEIPONE
“Bjalo ka Kgoro ya Thuto, re a lemoga ebile re amogela bohlokwa bja go ithuta ka leleme la
letswele. Bana ka moka mo lefaseng, ba kwešiša dilo bokaone ge ba rutwa le go ithuta ka
maleme a bona a letswele. Ka fao re išago taba ye hlogong ka gona, mo nakong ye re swarane
le modiro wa go fetolela dipuku tša STEM (Saense, Theknolotši, Entšineereng le Mmetse) go
maleme a rena gore kwešišo ya barutwana ya dithuto tše, e kgone go nwelela ka dihlogong
tša bona,” gwa realo Molekgotlaphethiši wa Thuto, Mme Mavunghu Lerule-Ramakhanya, yo
a bego a emetše Ofisi ya Tonakgolo, nakong ya ge a bolela.
Magareng ga tše dingwe, batlamoletlong ba boditšwe gore ‘ke bona maleme a bona’. Ba
boditšwe gape ka mešomo e meraro e bohlokwa yeo e phethagatšwago ke leleme. Leleme le
kgontšha batho go bolela le go boledišana fao ba abelanago dikakanyo, dikgopolo le
maikutlo. Gape leleme ke seka goba leswao le bohlokwa la boitsebo leo le thušago batho gore
ba tsebe gore na ke bona bomang – Batswana, Batsonga, Mazulu. Batho ba bona batho bao
ba bolelago leleme leo bona ba le bolelago bjalo ka magagabobona. Go feta fao leleme ke
sebetša seo se dirišwago go nagana. Bontši bja dilo tšeo batho ba di naganago, di tšweletšwa
ka sebopego sa mantšu.
Mohlomongwe, go feta tšohle, seo se beilego Ngk OK Matsepe ntlhoraneng go bangwadi le
dingwalwa tša leleme la gabo le ba bangwe, ke bokgoni, botswerere le boikgantšho tšeo ka
tšona a tšweleditšego dingwalwa tša gagwe. Go sa kgathalege gore na motho o bolela ka
dipadi goba theto ya gagwe, ga go bonolo gore motho a se šale a tsikinyegile le go tsefelwa
ke polelo yeo a e dirišago go tšweletša le go ala ditaba tša gagwe. Temaneng e nngwe mo go
“Megokgo ya Bjoko”, Matsepe o re:
“Ge eba lefase le ke la banna le basadi, gona go bolela nnete ye e tletšego, mohla re falalelago aretse, di ile go
šita baahlodi ka gore ga re apee selo ge e se potse feela. Eupša ge e le gore le na le mong yo a re lesetšago gore
re le kgotlele ka mokgwa wo re ratago ka gona, gona aowaowaa, hleng re na le mahlatse ka gore ge mong wa
tšhemo a feta morentha wa dikgomo o fetša lekgaba la gagwe, molato ke wa mang? (p.31)’
Ga go bonolo go se myemyele ge motho a fetša go bala temana ye yeo go yona Matsepe a
kodutlago goba a dirago meswaswo ka yena le batheeletši ba ditaba tša gagwe, Maswena’a
Kopa. Go ya ka setšo sa gabo, ge batho ba hlokofala, ba falalela aretse (boyabatho fao
badimo ba ahlolago ka go amogela goba go lahla batho). O re baahlodi (badimo) ba ya go
swara bothata bja gore na ba amogela goba go lahla mang ka gore yena le magagabo mo
lefaseng ga ba apee selo ge e se potse /potsa. Fela mongwadi o ikhomotša le go homotša magagabo ka gore ge e le gore lefase le le na le mong wa lona yo a tlogelago batho ba le
kgotlela le go dira boithatelo go lona, gona molato e ka se be wa batho bao ba dirago
boithatelo – taba yeo e šišinyago gore Matsepe o rola molato kgorong ya ‘Mong’ wa lefase ka
ge e le yena a tlogelago batho go dira boithatelo/hlapjane. Matsepe o diriša bokgoni le
bokgwari bja gagwe bja leleme go botšiša dipotšišo tša go tsenelela le go fihlelela ditharollo
tša go makatša.
Matsepe e be e le yena mong wa leleme la gagwe, a le lentšu la Afrika leo le bego le galagala
ka boipshino le boikgantšho ka gare ga lešata la Sekgowa seo se tšwelago pele go thiba batho
ditsebe ka dikolong, kabong ya ditirelo tša mmušo le go merero ka moka ya bophelo – fao e
lego Sekgowa ka mo, Sekgowa ka mola le Sekgowa gohlegohle fao motho a yago.
Moletlo wo o be o tsenetšwe ke dikemedi tša Ofisi ya Tonakgolo, Magoši, baetapele le
bašomi ba Unisa le UniLim, lapa la gaMatsepe, bangwadi le maloko a setšhaba.
